Cảm nhận vẻ đẹp tâm hồn và nhân cách của Lê Hữu Trác qua Vào phủ Chúa Trịnh (Bài văn mẫu 2)

Bài văn mẫu

Nhân gian có ba nghề được người đời gọi là thầy: thầy bói, thầy thuốc và thầy giáo. Nếu như ông tổ của nghề giáo là Chu Văn An thì ông tổ của nghề thầy thuốc là Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác_người có công để lại cho hậu thế bộ Hải Thượng y tông lĩnh_ cuốn sách bách khoa toàn thư về y học đồng thời ông cũng là một nhà văn, nhà bút kí xuất sắc với tác phẩm “Thượng kinh kí sự” viết về cuộc sống xa hoa cùng với quyền uy thế lực trong phủ chúa. Một trong những trích đoạn hay và tiêu biểu thể hiện nội dung đó là “Vào phủ chúa Trịnh” nằm ở phần đầu của tác phẩm. Qua đó cho thấy vẻ đẹp tâm hồn và nhân cách của Lê Hữu Trác là một người không màng danh lợi, luôn mang trong mình cái tâm, cái tài, cái đức của một người thầy thuốc.

Lê Hữu Trác sống trong thời loạn lạc đất nước phân tranh chia làm hai miền với sự cai quản của hai dòng họ vua Lê- chúa Trịnh ở Đàng ngoài và chúa Nguyễn ở Đàng trong. Giữa thời buổi ấy, những người có tài có đức có cốt cách thanh cao họ thường lựa chọn con đường lui về ở ẩn “Ta dại ta về nơi vắng vẻ” để gìn giữ khí tiết. Lê Hữu Trác cũng chọn cho mình con đường ấy, ông tìm về Hương Sơn (Hà Tĩnh) để sống, chữa bệnh cứu người và mở lớp dạy nghề thuốc. Vì tài năng y thuật nổi tiếng khắp bốn phương mà ông được mời vào phủ chúa Trịnh chữa bệnh cho Thế tử Trịnh Cán.

Sáng sớm “Mồng 1 tháng 2” có thánh chỉ triệu cụ vào phủ chữa bệnh cho thế tử, trước sự gấp rút, thúc giục của người đầy tớ quan Chánh đường ông cũng phải nhanh chóng áo mũ chỉnh tề tuân lệnh. Trên đường đi cáng chạy như ngựa lồng tác giả cảm thấy “khổ không nói hết” cho thấy cung cách sinh hoạt, đi lại của nhà quan không phù hợp với ông - một con người ưa sự thanh bình, giản dị.

Vào đến phủ mọi thứ đều khác lạ khiến cho tác giả hết bỡ ngỡ này đến ngạc nhiên khác .

“Đâu đâu cũng là cây cối um tùm, chim kêu ríu rít, danh hoa đua thắm, gió đưa thoang thoảng mùi hương”. Một khung cảnh nên thơ chữ tình, làm say đắm lòng người. Lê Hữu Trác phải thật là con người có một tâm hồn tinh tế mới có thể cảm nhận được vẻ đẹp như tiên cảnh nơi đây “những dãy hành lang quanh co nối nhau liên tiếp”. Một cung điện nguy nga, tráng lệ hiện ra trước mắt với sự giàu sang của vua chúa khác hẳn với người thường. Cùng với đó sự tấp nập, nhộn nhịp “Người có việc quan qua lại như mắc cửi” và sự uy nghiêm của luật lệ “Vệ sĩ canh gác cửa cung, ai muốn ra vào phải có thẻ”. Chính những điều đó khiến cho tác giả “ngâm một bài thơ để ghi nhớ việc này”. Ông muốn ghi lại cảm xúc của mình khi được chứng kiến cuộc sống xa hoa tột độ của Trịnh phủ. Hai câu thơ cuối:

“Quê mùa cung cấm chưa quen

Khác gì ngư phủ đào nguyên thuở nào”

cho thấy sự xa lạ và đau xót biết bao vì những thứ ấy được xây dựng, được tạo nên từ công sức, tiền bạc và xương máu của nhân dân. Bọn vua chúa chẳng những không chăm lo cho đời sống nhân dân mà còn đã cướp đi thành quả lao động của dân.

Đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” là một bức tranh hiện thực về cuộc sống sang trọng, quyền uy ở Trịnh phủ với quang cảnh lộng lẫy được tác giả miêu tả chi tiết, tỉ mỉ. ”Cái nhà cao và rộng”, “Đồ nghi trượng đều sơn son thếp vàng. Ở giữa đặt một cái sập thếp vàng”, “những đồ đạc nhân gian chưa từng thấy” rồi cả “những cái cột đều sơn son thếp vàng” khiến cho ông “chỉ dám ngước mắt nhìn rồi lại cúi đầu đi” chi tiết ấy chứng tỏ cụ Lê là một con người coi thường danh lợi không màng đến vật chất xa hoa.

Những quy tắc luật lệ nơi đây khiến cho tác giả có phần e ngại khi thì “nín thở” rồi lại “khúm núm” cho thấy ông chẳng hề phù hợp với cách sinh hoạt và không khí nơi phủ chúa. Chính điều đó dẫn đến hành động đấu tranh của tòa án lương tâm ở người thầy thuốc. “Nếu mình làm có kết quả ngay thì sẽ bị danh lợi nó ràng buộc, không làm sao về núi được nữa. Chi bằng ta dùng thữ phương thuốc hòa hoãn, nếu không trúng thì cũng không sai bao nhiêu”. Xưa nay ta chỉ thấy con người ta hám danh hám lợi, vì tiền bạc, danh vọng mà sẵn sàng chà đạp, chém giết lẫn nhau để mong được như ý muốn. Nhưng Lê Hữu Trác kế thừa tư tưởng của các vị tiền nhân như Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm với một lòng giữ khí tiết trong sạch không màng cuộc sống giàu sang. Tuy nhiên ông không thể vì bản thân mà lại quên đi chữ “trung” của cha ông mình đời đời chịu ơn của nước mà phải dốc hết cả lòng thành để nối tiếp cái trung ấy. Chữ “trung” đã thôi thúc ông làm tròn chữ “đức” của một vị lương y. Mặc dù sống trong thời loạn lạc, vua lúa là những kẻ chỉ biết hưởng thụ nhưng ông không đã bỏ qua tất cả để làm tròn trách nhiệm của người thầy thuốc “Cứu một mạng người hơn xây bảy tòa tháp”. Tác giả phải là một con người có tâm có tầm có nhân cách cao đẹp mới có thể làm được điều đó.

Nơi Trịnh phủ được quan sát thật tỉ mỉ, được miêu tả thật sinh động, trung thực bởi con mắt tinh tế, nhạy bén với những chi tiết đặc sắc của một cây bút kí tài năng, sắc sảo_Lê Hữu Trác. Vừa phê phán hiện thực xã hội phong kiến thối nát mục ruỗng vừa làm nên vẻ đẹp tâm hồn và nhân cách cao thượng của cụ Lê. Ông đúng là một con người vừa có tài vừa có đức, là tấm gương sáng xứng danh “lương y như từ mẫu” để người đời học tập.